İNSANLARIN İŞİNE GELDİĞİN KADAR VARSIN

Makale:Filozof Sosyolog

İnsan, çoğu zaman bir değer değil, bir işlev olarak görülür. Ne zaman ki bir işe yararsın, ne zaman ki bir boşluğu doldurursun, ne zaman ki bir ihtiyaca denk düşersin; o vakit varsındır. Sonra ihtiyaç biter, çıkar örtülür, denge değişir. Sen hâlâ aynı sensindir ama görünmez olursun. İşte tam burada başlar insanın en ağır sınavı: Varlığının, faydan kadar ölçüldüğünü fark ettiğin an.

Bu yüzden insanlar, çoğu ilişkide, çoğu bağda, çoğu masada “işine geldiği kadar” hatırlanır. Çünkü çağımız, insanı bir yük mü, yoksa bir kolaylık mı olduğuna göre tartan bir terazide tutar. Kimse niyetleri uzun uzun dinlemez, kimse kalbin yükünü omuzlamaz; önemli olan sonuçtur, hızdır, kazançtır. Sen katkı sağladığın sürece iyisindir, sustuğun sürece sorun değilsindir, yorulduğunda ise fazlalıksındır.

Modern dünyada vefa romantik bir kelimeye dönüşmüş, çıkar ise hayatın resmi dili olmuştur. İnsanlar seni sevdiği için değil, sana ihtiyaç duyduğu için yanında durur; ihtiyaç geçince mesafe koyar, hatta geçmişi inkâr eder. Bu, bireysel kötülükten çok, sistematik bir alışkanlıktır. Rekabetin kutsandığı, hızın erdem sayıldığı, faydanın insanlığın önüne geçtiği bir düzenin doğal sonucudur.

En acısı da şudur; insan bu duruma zamanla alışır. Kendisini de başkalarını da fayda üzerinden okumaya başlar. “Ben ne işe yarıyorum?” sorusu, “Ben kimim?” sorusunun önüne geçer. Oysa insan, işe yaradığı kadar değil; incindiği, yorulduğu, direndiği, düştüğü ve yine de ayakta kaldığı kadar insandır.

Değer, kullanılabilirlikten değil, varoluştan doğar. Bunu hatırlayanlar azdır ama hatırlayanlar hayatta daha derin izler bırakır. Çünkü insan, yalnızca işine geldiği kadar değil; vicdanına dokunduğu kadar da vardı