Zengezur Koridoru projesi

Haber:Adnan ONAY

 

Azerbaycan ve Ermenistan liderleri, Beyaz Saray’da Trump’ın ev sahipliğinde barış deklarasyonuna imza attı. Anlaşma ile kurulacak Zengezur Koridoru’nun işletmesi 99 yıllığına ABD’ye devredildi.

 

Peki bu anlaşma Türkiye’yi (olumlu -olumsuz)nasıl etkileyebilir?

Öncelikle muhtemel yararlarına değineyim;

 

1. Ekonomik Bağlantı ve Ticaret Artışı: Koridor, Türkiye’yi Azerbaycan ve Orta Asya Türk cumhuriyetlerine doğrudan karayolu ve demiryoluyla bağlayarak ticaret hacmini artırabilir. Bu, Türkiye’nin Orta Asya pazarlarına erişimini kolaylaştırır ve enerji, lojistik ve sanayi sektörlerinde yeni fırsatlar yaratır.

2. Türk Dünyası ile Entegrasyon: Koridor, Türkiye’nin Türk dünyasıyla (Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan vb.) ekonomik, kültürel ve siyasi bağlarını güçlendirir. Türk Devletleri Teşkilatı’nın etkinlik alanını genişletebilir ve Türkiye’nin bölgedeki liderlik rolünü pekiştirebilir.

3. Enerji Güvenliği: Zengezur Koridoru, Hazar Denizi’nden gelen enerji hatlarının (doğal gaz ve petrol) Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşmasını kolaylaştırabilir.

Bu, Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefini destekler ve TANAP gibi projelerle sinerji yaratabilir.

4. Lojistik ve Ulaşım Avantajı:

Koridor, Asya-Avrupa arasındaki ticaret yollarında Türkiye’yi daha kritik bir lojistik merkez haline getirebilir. Orta Koridor (Trans-Hazar Ulaşım Koridoru) ile entegre olması, Çin’den Avrupa’ya uzanan ticaret yollarında Türkiye’nin payını artırabilir.

5. Bölgesel İstikrar ve İş Birliği: Koridorun açılması, Azerbaycan ve Ermenistan arasında barış anlaşması sürecini destekleyebilir. Türkiye’nin arabuluculuk rolü, Kafkasya’da istikrarı artırabilir ve uzun vadede Ermenistan’la ilişkilerin normalleşmesine katkı sağlayabilir.

6. Turizm ve Kültürel Bağlar: Zengezur Koridoru, Nahçıvan ve Azerbaycan’la daha kolay ulaşım sayesinde turizm ve kültürel etkileşimi artırabilir. Bu, özellikle Türk dünyası arasındaki kültürel bağları güçlendirebilir.

Ancak, bu tür yararların ortaya çıkabilmesi için bazı şeylerin gerçekleşmesi, Ermenistan’ın koridora yönelik tutumu, Rusya’nın güvenlik rolü ve bölgesel istikrar gibi faktörlere bağlı.. Projenin uygulanmasında yaşanabilecek aksaklıklar beklentileri engelleyebilir..

 

ABD’nin gelecek hesapları yaptığı bu anlaşmanın Türkiye’ye muhtemel olumsuzluklarına gelince;

 

1. Bölgesel Rekabet ve İran ile Gerilim:

Zengezur Koridoru’nun açılması, İran’ın Ermenistan’la olan sınır bağlantısını zayıflatabilir. İran, bu koridoru kendi bölgesel çıkarlarına ve Ermenistan’la ticaret yollarına tehdit olarak görmektedir. Türkiye’nin bu projede aktif rol alması, İran’la ilişkilerde gerilime yol açabilir, bu da enerji ticareti ve bölgesel iş birliği açısından olumsuz etkiler yaratabilir.

2. Ermenistan ile İlişkilerde Gerginlik: Ermenistan, Zengezur Koridoru’nun “koridor mantığı”na karşı çıkmakta ve kendi topraklarında kontrolsüz bir geçişe izin vermemektedir. Türkiye’nin bu projeyi desteklemesi, Ermenistan’la zaten kırılgan olan ilişkileri daha da kötüleştirebilir. Bu durum, Türkiye’nin Kafkasya’daki diplomatik manevra alanını daraltabilir.

3. Rusya ile Çatışan Çıkarlar:

Rusya, koridorun güvenliğinden sorumlu olmak istese de, Türkiye’nin ve Azerbaycan’ın projeyi bir “Türk dünyası birliği” projesi olarak sunması, Rusya’nın bölgesel etkisini sınırlayabilir. Bu, Türkiye-Rusya ilişkilerinde yeni bir gerilim noktası yaratabilir, özellikle enerji ve güvenlik alanında iş birliğini etkileyebilir.

4. Ekonomik ve Lojistik Riskler: Koridorun uygulanması için gerekli altyapı yatırımları (örneğin, demiryolu ve karayolu inşaatları) Türkiye için ek maliyetler yaratabilir. Ermenistan’ın projeye direnç göstermesi veya sabotaj riski, bu yatırımların geri dönüşünü belirsiz hale getirebilir. Ayrıca, koridorun güvenliği için Rus sınır muhafızlarının devreye girmesi, Türkiye’nin bölgedeki kontrolünü sınırlayabilir.

5. Uluslararası Tepkiler ve İzolasyon Riski:

Bazı uluslararası gözlemciler, Zengezur Koridoru’nu pan-Türkist bir genişleme projesi olarak görmektedir. Bu algı, Türkiye’nin Batı ülkeleriyle ilişkilerinde eleştirilere yol açabilir ve özellikle AB ile zaten sorunlu olan ilişkileri daha da zorlaştırabilir.