Nöbetçi Eczaneler
Haber: İlyas GÜR
Rizeli tarihçi-yazarlar Recep Usta ve Recep Koyuncu tarafından gerçekleştirilen sunumda, 1925 yılında Rize’nin Güneysu ilçesinde yaşanan olaylar ve bu olaylara ilişkin Ankara İstiklal Mahkemesi duruşmaları tarihsel belgeler ışığında ele alındı.
“Şapka meselesi değil, devlet otoritesine karşı çıkış”
Sunumda söz alan tarihçi-yazar Recep Usta, dönemin İstiklal Mahkemeleri’nin ortaya çıkış sürecini anlatarak, Rize’de yaşanan hadiselerin popüler tarih anlatılarında iddia edildiği gibi “şapka isyanı” olmadığını vurguladı. Usta, mahkeme kararlarında şapkaya ilişkin hiçbir maddenin bulunmadığını belirterek
“Şapka bahane edilse de yapılan eylem doğrudan devlet otoritesine karşıydı. Mahkeme metinlerinde şapkadan zerre bahis yok; tamamen Cumhuriyet idaresine karşı bir kalkışma olarak değerlendiriliyor.”
Güneysu’daki olayların perde arkası
Usta’nın aktardığı bilgilere göre, olaylar 25 Kasım 1925’ten önce köylerde yapılan örgütlenmelerle başladı.
Gürgen köyü muhtarı ve köyün imamı olduğu belirtilen Şaban Hoca’nın çevre köylere haber göndererek Güneysu’da toplanma çağrısı yaptığı, gelenlerin büyük kısmının silahlı olduğu ifade edildi.
Toplanan kalabalığın rejim karşıtı söylemlerle kışkırtıldığını, hatta Mustafa Kemal ve İsmet İnönü’nün öldüğü yönünde asılsız iddiaların yayılmaya çalışıldığını dile getiren Usta, olayların en kritik noktasının Güneysu’daki jandarma karakolunun basılması olduğunu söyledi:
“Karakoldaki askerler bir odaya kapatılıyor, silahlarına el konuluyor. Bu, hiçbir şekilde mazur görülemeyecek, devlet otoritesine açık bir başkaldırıdır.”
Rize’ye yürüyüş ve geri çekilme
Mahkeme kayıtlarına göre yaklaşık 150 kişilik silahlı grubun Rize’ye doğru harekete geçtiğini belirten Usta, grubun Misona mevkisine kadar ilerlediğini, bekledikleri destek gelmeyince dağıldıklarını ifade etti.
Bu kişiler dini duyguları ve şapka hassasiyetini kullanarak meseleyi çarpıttılar. Popüler anlatılar olayı dine karşı bir saldırı gibi gösterdi. Özellikle Necip Fazıl’la birlikte konu tamamen ideolojik bir forma sokuldu.”
Tarihsel dezenformasyonlara dikkat çekildi
Sunumda, özellikle 1960 sonrası bazı yazarların ve siyasetçilerin olayları çarpıtarak kamuoyuna aktardığı örnekler paylaşıldı.
Recep Usta, Refah Partisi milletvekili Hasan Hüseyin Ceylan’ın iddialarını ve Necip Fazıl Kısakürek’in yazdıklarını bu bağlamda ele alarak “tarihsel gerçekliğin yıllarca manipüle edildiğini” söyledi.
ADD’ den teşekkür
Program sonunda ADD Rize Şubesi yönetimi, tarihçi yazarlar Recep Usta ve Recep Koyuncu’ya katkıları için teşekkür etti. Sunum, Rize’nin yakın dönem tarihine ışık tutan detaylarıyla katılımcılardan büyük ilgi gördü.