Rize’nin mutfak kültürü ve ünlü yemekleri…

Doğu Karadeniz’in en güzel ve Türkiye’nin turistik açıdan en dikkat çeken şehirlerden biridir Rize; dik yamaçları, tertemiz havası ve eşsiz mutfağı ile ziyaretçileri için benzersiz bir deneyim haline geliyor. Anadolu’nun özgün coğrafi noktalarından biri olan Rize, oldukça köklü bir geçmişe sahip. Öyle ki Rize tarihin ilk çağ uygarlıklarına kadar dayanıyor. Bu da bölgeyi kültürel açıdan zengin bir hale getiriyor.

Rize mutfağının başlıca hammaddeleri mısır(mısır unu), kara lahana, fasulye, kabak gibi sebzelerin yanı sıra, Karadeniz denince akla ilk gelenlerden olan hamsidir. Bununla birlikte hayvansal gıdalar da (et ve süt ürünleri) Rize mutfağını zenginleştiren ve tamamlayan unsurlardandır. Yılın büyük bölümünde kapalı ve yağışlı bir havaya sahip olan Rize’de yiyeceklerin güneşte kurutularak saklanması pek mümkün olmadığından turşu ve salamura yapımı da ön plana çıkar.

Rize’nin ünlü Yemekleri listesinde; Muhlama,Rize Kavurması,Etli Kuru Fasulye,Hamsili Pilav,Mısır Ekmeği,Pazı Tavalısı,Kara Lahana Çorbası,Hamsi Çığırtası,Rize Pidesi,Hamsi Kolu,Enişte Lokumu,pekmezli kabak,pepeçura,laz böreği bulunmakta.

Yaplışlarına gelice:

Muhlama:

Bazı yörelerde kuymak da denilen muhlama; mısır unu, tereyağı ve tel veren peynirden yapılır. Tereyağında kavrulan mısır ununa doğranmış peynir ve su ilave edilerek peynir eriyinceye kadar pişirilir. Sıcak olarak servis yapılır.

Rize Kavurması

Rize kavurması yalnızca Rize için değil Karadeniz için en önemli yemeklerden biri! Bu denli popüler hale gelmiş olmasını sağlayan en önemli özelliği ise Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş olması! Tescilli bir lezzet olan Rize kavurması 15 Ekim 2019 tarihinde coğrafi işaret belgesi aldı.Büyük veya küçük baş hayvanlardan elde edilen etler ile hazırlanan bu kavurma, kaburga etinin iç yağı ve ay çiçek yağı ile 1,5 saat kısık ateşte pişirilmesiyle hazırlanıyor. Et suyunu çektikten sonra kavruluyor ve kavrulduktan sonra tuz ve su ekleniyor. Başka bir tavada ise tereyağı ve arpacık soğanı hazırlanarak son aşamada bir araya getiriliyor.

Etli kuru Fasülye ( Lobya ) Çorbası:

Malzemeler: Üç su bardağı kuru fasulye, domates büyüklüğünde içyağı, iki baş orta boy soğan veya soğana karşılık pırasa yaprağı.

Yapılışı: Önce kuru fasülye suda pişirilir. Soğanlar veya pırasa yaprakları ayrı bir kapta pembeleşinceye kadar yağda kavrulur, fasülye, içyağı, tuz ve su ilave edilip pişinceye kadar yeniden kaynatılır. Kemik ilave edilirse daha lezzetli olur. Nane katılarak yenir.

Hamsili Pilav

Rize ve çevresinin en sevilen yemeklerinden biri olan hamsili pilav geleneksel lezzetlerden birisi olarak öne çıkıyor. Balıkların yan yana dizilmesi ve içerisine tereyağlı pilavın doldurulması ile hazırlanan bu lezzet fırında pişiriliyor. Mısır ekmeği ile servis edilen hamsili pilavı bölgede hizmet veren restoranların hepsinde bulunuyor.

Mısır Ekmeği

Klasik beyaz ekmeğe göre çok daha proteinli olan ve Karadeniz’in temel besin kaynaklarından biri haline gelen mısır ekmeği bildiğiniz ekmekleri unutmanızı sağlayacak kadar lezzetli! Mısır unu ile hazırlanan mısır ekmeği bağırsak sistemi içinde oldukça faydalı. Lifli bir yapıya sahip olması sebebiyle de dikkat çeker.

Pazı Tavalısı

Pazı, taze soğan, yumurta, maydanoz, mısır unu ve karabiber ile hazırlanan pazı tavalısı özellikle kahvaltılar için en sevilen seçeneklerden birisi konumunda. Bir miktar haşlanan pazı, ince kıyılmış soğan ve diğer malzemeleriyle karıştırılarak ve ardından yağ dökülmüş tavada önlü arkalı pişiriliyor.

Kara Lahana Çorbası,Lahana Haşlaması:

Malzemeler: Altı bağ lahana, bir domates büyüklüğünde içyağı, bir kase fasulye, iki kaşık mısır unu, iki kaşık tereyağı, bir kiloya yakın kemik, bir miktar acı biber (Lav Biberi).

Yapılışı: Lahanalar önce yıkanıp temizlenir. Daha sonra elle bükülerek doğranır, fasulye ile beraber veya ayrı ayrı haşlanır ve süzülür. Lahana kaynatılıp süzülmese tadı acı olur. Kazana su koyarak bütün malzeme buna ilave edilir, tuzu biberi konur, yarım saat pişirilir.

Hamsi Çığırtası:

Malzemeler: Bir bağ pazı, bir bağ taze soğan veya buna denk yerli pırasa yaprağı, iki bardak ince mısır unu veya buna denk buğday unu da olabilir, bir tas tuzlu hamsi, bir yumurta büyüklüğünde içyağı, Kızartma için zeytinyağı yoksa tereyağı.

Yapılışı: Hamsiler önceden suya konarak ayıklanır, kılçıklarından temizlenir, hamsi, un, kıyılmış pazı, ile soğan içyağı ile karıştırılarak ekmek hamuru gibi hafifçe yoğrulur, tuzu kontrol edilir. Yumurta katılırsa daha iyi olur. Bir santim kalınlığında veya daha ince yayılarak tavada kızartılır. Çığırta hamuruna köfte biçimi verilerek kızartılabilir.

Rize Pidesi

Rize pidesi Derepazarı ilçesinde 50 yıldan daha fazla süredir hazırlanan bir lezzet. Tamamen doğal malzemeler ile hazırlanan ve üretim tekniğinin yalnızca ustalar tarafından bilindiği bu lezzet, Rize mutfağı için çok önemli bir yere sahip.

Rize pidesi hazırlanırken katkısız tereyağı ve doğal kaynak suyu kullanılıyor. Tadının değişmemesi için kesilmeden servis ediliyor. Açık kıymalı, kapalı kıymalı, karışık, kavurmalı, sade olmak üzere farklı versiyonları ile hazırlanıyor.

Pazı Tavalisi veya Pazı Kavurma:

Malzemeler: Dört bağ pazı, üç baş soğan veya buna denk prasa, beş altı diş sarımsak, iki kaşık tereyağı

Yapılışı: Soğanlar halka halka doğranıp yağda kavrulur. Haşlanıp süzülen pazılar sıkılarak yağda kavrulmuş soğana ilave edilir. Ezilmiş sarımsak ve tuz konup 10-15 dakika kavrulur.

Turşu Kavurma veya Turşu Tavalisi:

Malzemeler: Bir kilo fasulye turşusu, üç baş soğan veya buna denk pırasa yaprağı, beş diş sarmısak, iki kaşık tereyağı veya buna denk zeytinyağı.

Yapılışı: Fasulye turşusu bir gün önceden suya konur, tuzu çıkartılır. Hiç su kalmayacak şekilde elle sıkılır. Soğanlar, ay şeklinde bir tavaya doğranırlar ve zeytinyağı ile pembeleşinceye kadar kavrulurlar. Daha sonra hazırlanan turşu tavaya ilave edilir, ezilmiş sarımsak ve az bir miktar biber konarak 10-15 dakika kavrulur. Sıcak veya soğuk olarak yenebilir. Eskiden ilk yemek olarak ve mısır ekmeği ile birlikte yeniyordu. Bir lokma ekmek tavaya uzanıyor ve parmaklar yardımıyla bir tutam turşu alınıp ağza getiriliyordu. Günümüzde ise turşu kavurma, salata gibi sofraya konulmakta ve iştah açıcı olarak alınmaktadır.

Pilekide veya Kiremitte Hamsi:

Yapılışı: Taze hamsi başları kesilerek temizlenir ve tuzlanır. Bir oluklu kiremit alınarak üzerine kumar yaprağı veya lahana yaprağı serilir. Temizlenmiş hamsi yaprağın üzerine dizilir, üzeri aynı tür yaprakla örtülür ve en üste bir oluklu kiremit daha konarak ocağa veya ateşe sürülür ve üzerine közler çekilerek pişirilir. Kiremit yerine pleki de kullanılabilir. Kiremite dizilen hamsiler plekiye dizilir, üzeri sacla örtülerek üzerine ateş yakılır ve pişirilir.

Pekmezli Kabak:

Büyük pekmez tavasında pekmez yapılacak şıra saatlerce kaynatılır, bu haşlanarak şıra siner ve tatlanmaya başlar. Artık pekmez olması için yarım saat kadar bir zaman kalmıştır. İşte o zaman daha önce beyaz tatlı kabağından hazırlanmış olan kabak felileri ( uzunluğuna kesilmiş bir kabağın ikiye üçe ayrılmış parçaları) pekmez tavasına atılır. Kabaklar tatlılaşmakta olan şıra ile birlikte pişer, giderek kahverengi bir renk alarak tadlaşır. Uzun saplı bir süzgeçle pekmez tavasından toplanır. Sıcak veya soğuk olarak yenebilirler.

Pepeçura:

Malzemeler: Üç kilo siyah kokulu üzüm, bir su bardağı mısır unu, tuz az bir miktar buğday unu katılması iyi olur.

Yapılış: Üzümler ezilir, şırası alınır. Gerekirse üzümlerin posası az bir suda pişirilerek posada kalan özde alınmış olur. Bir kazana koyduğumuz ve kaynar hale getirdiğimiz üzüm suyuna un, yavaş yavaş yedirilir, gerekirse şeker ilave edilir. Muhallebi kıvamına gelinceye kadar pişirilir. Sahanlara taslara konup soguk olarak ikram edilir. Birkaç gün hatta daha fazla bekletmek daha makbuldür. Küflenmeye başlamış olmak bekleme süresini belirler. Pepeçura, pekmez için hazırlanan şıradan bir miktar ayrılarak da yapılabilir

Laz Böreği:

Rize’de sevilerek yenilen ve yıllardır özel günlerin, düğünlerin, festivallerin ve çeşitli kutlamaların olmazsa olmaz tatlılarındandır.Bir hamur tatlısı olan Laz Böreğinin içine konulacak muhallebi, buğday unu, şeker, az tuz, yumurta ve süt karıştırılıp kaynatılarak hazırlanır. Sonra buğday unundan baklava yufkası gibi yufkalar açılır.Tepsiye önce dört adet yufka serilir, hazırlanan muhallebi üstüne yayılır,altı adet yufka daha serilir,tereyağı eritilip üstüne dökülür,kesilip fırına verilir,çıkarıldıktan sonra üzerine şerbeti verilir.