Nöbetçi Eczaneler
ADNAN ONAY
Grace Blakeley’in “Vahşi Kapitalizm-Şirket Suçları, El Altından Şirket Kurtarmalar ve Özgürlüğün Ölümü” adlı 2025 yılında Yapı Kredi Yayınları tarafından Türkçe’ye çevrilen kitabı modern kapitalizmin bireyler, toplumlar ve demokrasi üzerindeki yıkıcı etkilerini cesurca sorgulayan güçlü bir eser.
Vahşi Kapitalizm, kapitalizmin özgürlük ve refah vaadiyle değil, büyük şirketlerin, finans sektörünün ve devletlerin oluşturduğu tehlikeli ittifakla işlediğini savunan çarpıcı bir eleştiri sunuyor. Blakeley’in ifadesiyle, “Kapitalizm koşullarında yaşamak, size serbest olduğunuz söylense de önceden planlanmış bir ekonomide yaşamak demektir.”
Bu kitap, kapitalizmin sadece ekonomik bir sistem olmadığını, aynı zamanda siyasi gücü ele geçiren şirketlerin demokrasiyi ve bireysel özgürlükleri nasıl tehdit ettiğini sistematik bir şekilde ortaya koyuyor.
Kitap, kapitalizmin “vahşi” doğasını üç temel tema üzerinden inceliyor: şirket suçları, devletlerin el altından şirket kurtarmaları ve özgürlüklerin erozyona uğraması..
Blakeley, büyük şirketlerin çevre kirliliği, vergi kaçakçılığı, emek sömürüsü ve etik dışı uygulamalar gibi suçlarının nasıl cezasız kaldığını detaylı bir şekilde açıklıyor.
Örneğin; çok uluslu şirketlerin vergi cennetlerinde milyarlarca dolar saklaması veya fosil yakıt şirketlerinin çevre felaketlerine yol açması, bu suçların somut örnekleri olarak öne çıkıyor. Aynı zamanda, 2008 finansal krizinde bankaların devletler tarafından kurtarılması gibi olaylar, halkın kaynaklarının nasıl şirket çıkarları için kullanıldığını gösteriyor.
Blakeley, bu süreçte devletlerin şirketlerle suç ortaklığı yaptığını ve bu ittifakın sıradan vatandaşların aleyhine işlediğini vurguluyor. Teknoloji devlerinin veri gizliliği ihlalleri ve siyasi lobicilik faaliyetleri gibi güncel örnekler, kapitalizmin demokrasiyi nasıl baltaladığını gözler önüne seriyor.
Blakeley’in anlatımı, ekonomi ve siyaset gibi karmaşık konuları erişilebilir bir dille aktarmasıyla dikkat çekiyor. Teknik terimleri sadeleştirerek, kapitalizmin herkesin hayatını nasıl etkilediğini açıkça ortaya koyuyor.
Kitap, hem ekonomiyle ilgilenen uzmanlara hem de genel okuyuculara hitap ediyor. Küresel bir perspektif sunan eser, ABD’den Avrupa’ya, finans sektöründen teknoloji devlerine kadar geniş bir yelpazede örneklerle kapitalizmin evrensel etkilerini analiz ediyor. Örneğin, Amazon ve Google gibi şirketlerin tekelci uygulamaları veya pandemi sonrası ekonomik politikaların zenginleri nasıl kayırdığı, kitabın çarpıcı argümanları arasında yer alıyor.
Blakeley, bu sistemin bireylerin özgürlüklerini kısıtladığını ve demokratik süreçleri şirket çıkarlarına hizmet edecek şekilde çarpıttığını savunuyor.
Kitabın en güçlü yönlerinden biri, her şeye rağmen okuyucuya umut aşılaması.
Blakeley, “En büyük umudum, bu kitabı bitirdiğinizde dünyanın işleyiş biçimini değiştirme gücüne sahip olduğunuza ikna olmanız” diyerek, bireylerin bu bozuk sistemi sorgulama ve değiştirme potansiyeline sahip olduğunu vurguluyor.
Yazar, kapitalizmin mevcut halinin sürdürülemez olduğunu ve toplumsal adalet, eşitlik ve demokrasi için mücadele edilmesi gerektiğini savunuyor. Bu nedenle, Vahşi Kapitalizm, sadece mevcut sistemi anlamak isteyenler için değil, aynı zamanda değişim için ilham arayanlar için de bir başucu kitabı niteliğinde.
